Wat is Ozon ?

Ozon is een enkelvoudige stof van het element zuurstof, met als brutoformule O3. Bij standaardtemperatuur en -druk is ozon een kleurloos tot lichtblauw gas met een onaangename prikkelende geur. In vloeibare vorm is het donkerblauw. Het smeltpunt ligt bij −193 °C en daaronder is ozon een donkerblauwe vaste stof. Het molecuul bezit een gebogen moleculaire geometrie, met een bindingshoek van 116,8°. Ozon is een sterke oxidator.

Ozon werd ontdekt door Christian Friedrich Schönbein in 1840. Werner von Siemens vond de ozongenerator uit, waarmee door elektrostatische ontladingen op industriële schaal ozon kan gemaakt worden.

De naam komt van het Griekse ozein (ὄζειν), hetgeen ruiken betekent. Dit verwijst naar de kenmerkende onaangename geur van het gas.

 

Toepassingen

Ozon werkt desinfecterend en wordt gebruikt om bijvoorbeeld drinkwater te ontsmetten. Het voordeel ten opzichte van bijvoorbeeld dichloor is dat het geen smaak in het water achterlaat. Verder wordt ozon nog gebruikt bij het desinfecteren van bronwater, zwemwater en van oppervlaktes die in contact komen met voedsel, bij het verwijderen van sporen van gisten uit lucht (belangrijk wanneer voedsel ingepakt wordt), bij het schoonmaken en bleken van stoffen, het ontgeuren van interieurs en materialen na brandschade en bij het verwijderen van ongewenste schadelijke stoffen (bijvoorbeeld herbiciden) uit water.

In de intensieve visteelt en de aquaristiek wordt ozon als desinfectiemiddel gebruikt en voor afbraak van afvalproducten van de vis. Het wordt ook toegepast als oxidator bij bodemsaneringen (C-sparge) van organische verontreinigingen (bijvoorbeeld BTEX of trichlooretheen).

In de organische synthese wordt ozon aangewend bij de ozonolyse. Deze reactie wordt gebruikt om alkenen oxidatief te splitsen. Zo wordt cyclohexeen geoxideerd tot adipaldehyde:

Het medisch gebruik van ozon komt nog steeds voor, met name in Cuba wordt het toegepast bij kankerbestrijding.

Toxicologie en veiligheid[bewerken]

Ozon is een toxische verbinding. Het is ongezond om langdurig ozon in te ademen, ook in lage concentraties.

Ozon ontleedt bij verwarming in zuurstofgas, hetgeen het brandgevaar verhoogt. Het is een sterke oxidator, die hevig reageert met brandbare en reducerende stoffen. Ozon reageert met alkenen, aromaten zoals aniline, ethers, dibroom, stikstofverbindingen en rubber, waardoor schokgevoelige stoffen ontstaan. Het tast alle metalen aan, behalve de edelmetalen iridium, goud en platina.

Ozon kan in het lichaam worden opgenomen door inademing. Een schadelijke concentratie van dit gas in de lucht zal snel worden bereikt bij het vrijkomen ervan.

Ozon is irriterend voor de ogen en de luchtwegen. Inademing van het gas kan longoedeem veroorzaken en kan op astma lijkende reacties teweegbrengen. Ozon kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel, met als gevolg hoofdpijn, verzwakte waakzaamheid en prestaties.

Kopieerapparatuur die met lasertechniek in plaats van inkt werken en laserprinters produceren ozon. Zij kunnen dan ook het best in een goed geventileerde aparte kamer worden geplaatst.

Longoedeem

De symptomen van longoedeem worden vaak pas na enkele uren merkbaar en zij worden verergerd door lichamelijke inspanning. Rust en geneeskundige observatie zijn daarom noodzakelijk. Onmiddellijke behandeling door een arts of een door deze laatste gemachtigd persoon, met gepaste geneesmiddelen voor inademing dient overwogen te worden. De symptomen van astma worden vaak pas na enkele uren merkbaar en zij worden verergerd door lichamelijke inspanning. Iemand die tekenen van astma heeft vertoond ten gevolge van de stof mag hieraan nooit meer worden blootgesteld.

De longen kunnen ernstig aangetast worden bij herhaalde of langdurige blootstelling aan ozon.

Grenswaarden

De Treshold Limit Value (voor licht werk) ligt op 0,1 ppm als Total Weighted Average (TWA). Voor matig zwaar werk ligt de grens op 0,08 ppm en voor zwaar werk op 0,05 ppm.

De algemene grenswaarde in België voor kortstondige blootstelling (dit is voor een periode van 15 minuten) die niet mag worden overschreden bedraagt